Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1941

Dziewiętnasty tom serii wydawniczej Polskie Dokumenty Dyplomatyczne ilustruje działania polskich dyplomatów w 1941 roku.

Największy wpływ na ówczesną polską politykę zagraniczną wywarła zmieniająca się sytuacja międzynarodowa. Agresja niemiecka na ZSRR z 22 czerwca oraz przystąpienie do wojny USA (będące efektem japońskiego ataku z 7 grudnia) doprowadziły do utworzenia koalicji antyhitlerowskiej i sprawiły, że rok 1941 bywa często nazywany rokiem wojennego przełomu.

Najistotniejszym dla Polski wydarzaniem (mającym wpływ również na sprawy wewnętrzne) było zawarcie tzw. układu Sikorski-Majski skutkującego unormowaniem stosunków z Kremlem i utworzeniem Armii Polskiej w ZSRR.

Władze polskie zabiegały także o utrzymanie możliwie jak najwyższej pozycji wobec sojuszników oraz starały się dysponować jak najszerszą siecią placówek dyplomatycznych i konsularnych. Głównym zadaniem polskich przedstawicielstw w owym czasie było bowiem niesienie pomocy polskim uchodźcom (bez względu na ich narodowość) znajdującym się nie tylko w Europie, ale również w tak odległych miejscach jak Australia, Japonia czy kraje Ameryki Łacińskiej.

Polska dyplomacja podejmowała też wysiłki zmierzające do zorganizowania pomocy dla Polaków, którzy pozostali w kraju, a także prowadziła działalność informacyjną w celu zwiększenia zainteresowania światowej opinii publicznej działaniami okupantów.

Ponadto zarówno wśród sojuszników jak i wobec światowej opinii publicznej starano się wskazywać na konieczność odbudowy państwa polskiego, prezentując program zwiększenia terytorium Polski kosztem Niemiec.

Podstawę źródłową tomu stanowią materiały zgromadzone w Instytucie Polskim i Muzeum im gen. Sikorskiego w Londynie oraz w Archiwum Akt Nowych w Warszawie (głównie dostępne w AAN mikrofilmy zbiorów Instytutu Hoovera w Stanford). Ponadto w skład tomu weszły archiwalia Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce oraz nowojorskiego Polskiego Instytutu Naukowego. Cenne uzupełnienie publikacji stanowią materiały przechowywyane w The National Archives w Kew.

407 dokumentów zamieszczonych w tomie ułożonych zostało w porządku chronologicznym. Poza dokumentami, wstępem, regestami (zawierającymi, krótki opis każdego z dokumentów) w skład tomu wchodzą także wykaz skrótów, aneks ilustrujący m.in. zmiany struktury MSZ oraz indeksy: osobowy i rzeczowy ułatwiające odszukanie potrzebnych informacji.