Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1982

Tom PDD 1982 jest 32. tomem opublikowanym w ramach serii Polskie Dokumenty Dyplomatyczne. Zawarto w nim 537 dokumentów ukazujących polską politykę zagraniczną w 1982 r.

Na działania polskiej dyplomacji w dokumentowanym okresie największy wpływ miały wielopłaszczyznowe następstwa decyzji o wprowadzeniu stanu wojennego. Krytyczne reakcje państw zachodnich i nałożone sankcje w oczywisty sposób negatywnie wpłynęły na stan relacji PRL z Zachodem. Podejmowane przez władze w Warszawie próby przełamania izolacji i poprawy pozycji międzynarodowej nie przyniosły znaczących rezultatów. Strona polska starała się także przeciwdziałać wszelkim próbom umiędzynarodowienia sprawy polskiej i omawiania jej na forach wielostronnych (ONZ, KBWE, MOP).

W kontaktach z ZSRR i krajami socjalistycznymi starano się zapewniać o kontrolowaniu sytuacji wewnętrznej i opanowaniu zjawisk kryzysowych związanych z działalnością opozycji i NSZZ „Solidarność”. W relacjach wewnątrz bloku wschodniego uwagę zwracają także jednodniowe wizyty I sekretarza KC PZPR Wojciecha Jaruzelskiego w ZSRR i europejskich krajach socjalistycznych, których celem była odbudowa zaufania „bratnich krajów” do władz w Warszawie.

Wspólnym elementem polityki wobec państw Zachodu i Wschodu były starania o uzyskanie możliwie jak największej pomocy gospodarczej i finansowej, która poprawiłaby sytuację w ogarniętym kryzysem kraju i pozwoliłaby uniknąć formalnego ogłoszenia niewypłacalności.

W działaniach propagandowych koncentrowano się na przeciwdziałaniu aktywności informacyjnej państw zachodnich oraz rozpowszechniano tezę o konieczności wprowadzenia stanu wojennego, propagując przy tym narrację o suwerennym podejmowaniu przez socjalistyczną Polskę grudniowych decyzji. Wiele uwagi w zakresie działań propagandowych poświęcano również próbom ograniczania działań przedstawicieli środowisk polonijnych oraz niwelowania aktywności przebywających na Zachodzie działaczy „Solidarności”. Starano się również minimalizować znaczenie wszelkiego rodzaju manifestacji organizowanych przed polskimi placówkami zagranicznymi.

Istotnym elementem działań dyplomatycznych były także relacje ze Stolicą Apostolską, którym szczególny charakter nadawały osobiste zaangażowanie papieża Jana Pawła II (wymiana listów z premierem Jaruzelskim) oraz kontakty watykańskiej dyplomacji i aktywność polskiego Episkopatu.

Na działania polskiej dyplomacji wpływały także ówczesne konflikty i kryzysy międzynarodowe. Wiosną 1982 r. brytyjsko-argentyński spór o Falklandy/Malwiny przerodził się w otwartą wojnę, z kolei na Bliskim Wschodzie trwała wojna iracko-irańska, a dodatkowo rozpoczęła się operacja wojskowa Izraela na obszarze Libanu, która zagrażała bezpośrednio polskiej ambasadzie w Bejrucie.

Istotnym elementem ówczesnej polskiej polityki zagranicznej były także zmiany kadrowe przeprowadzone w MSZ oraz cięcia budżetowe skutkujące likwidacją lub ograniczeniem działalności części placówek zagranicznych.

Zdecydowaną większość zamieszczonych w tomie dokumentów stanowią źródła dotychczas niepublikowane, pochodzące przede wszystkim z Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Archiwum Akt Nowych. Lekturę tomu ułatwiają rozbudowane indeksy osobowy i rzeczowy oraz wstęp i wykaz skrótów. W tomie zamieszczono również aneksy, w tym wykaz zawieranych przez PRL umów międzynarodowych oraz schemat odzwierciedlający strukturę MSZ w 1982 r.