Problemy i wyzwania w stosunkach NATO - Unia Europejska

Celem publikacji jest charakterystyka problemów i wyzwań w stosunkach NATO – Unia Europejska na przestrzeni ponad dwudziestu lat. Autor analizuje znaczenie i role obu organizacji w stosunkach międzynarodowych oraz proces kształtowania się relacji miedzy nimi. Wskazuje na różne, czasami sprzeczne, wizje stosunków transatlantyckich w dziedzinie bezpieczeństwa.
Współpraca miedzy obiema organizacjami podlega ograniczeniom, wynikającym z odmiennej roli, mandatu, sposobu funkcjonowania oraz kultury organizacyjnej. Przyczyna ograniczeń są także różne interesy polityczne ich państw członkowskich. Obok współpracy widoczna jest również rywalizacja miedzy NATO i UE. W rezultacie nie wykorzystują one potencjału wzajemnych stosunków. Możliwy jest jednak praktyczny postęp w ich współpracy poprzez poprawę dialogu politycznego, rozszerzenie i pogłębienie płaszczyzn kooperacji czy tez próbę znalezienia bardziej efektywnego sposobu współdziałania NATO i UE. Nadzieje na bardziej pragmatyczna współprace w kolejnych latach daje reakcja obu organizacji na pełnowymiarowa agresje Rosji przeciw Ukrainie.

SPIS TREŚCI

Wykaz najczęściej używanych skrótów (9)

Wstęp (13)

Rozdział 1. Wielostronna współpraca międzynarodowa jako część składowa stosunków międzynarodowych (25)

Rola międzynarodowych organizacji rządowych w stosunkach międzynarodowych (25)

Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO) a Wspólnoty Europejskie / Unia Europejska (WE/UE): podobieństwa i różnice (38)

Formy współpracy NATO i UE z Organizacją Narodów Zjednoczonych (ONZ) oraz Organizacją Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) (49)

Wewnętrzna dynamika funkcjonowania NATO i UE oraz charakter ich wzajemnej zależności (64)

Rozdział 2. Geneza i podstawy formalnoprawne stosunków NATO – Unia Europejska (81)

Reaktywacja Unii Zachodnioeuropejskiej i jej rola w stosunkach transatlantyckich. Koncepcja Europejskiej Tożsamości w dziedzinie Bezpieczeństwa i Obrony (ETBiO) (81)

Rozwój instytucjonalny Wspólnej Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony / Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (WEPBiO/EPBiO) (93)

Reakcja NATO na tworzenie WEPBiO/EPBiO (106)

Formalne nawiązanie stosunków NATO – Unia Europejska (113)

Stosunki NATO–UE w świetle dokumentów strategicznych obu organizacji. Ewolucja Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (WPBiO) (126)

Rozdział 3. Stanowiska wybranych państw NATO w sprawie współpracy NATO i UE (143)

Zastrzeżenia administracji USA w kwestii rozwoju polityki bezpieczeństwa i obrony UE (144)

Francja jako główny orędownik autonomii decyzyjnej UE w kwestiach bezpieczeństwa i obrony (159)

Wpływ Turcji jako członka NATO spoza UE na współpracę obu organizacji (173)

Ewolucja stanowiska Wielkiej Brytanii: od współautorstwa EPBiO do poparcia prymatu NATO (184)

Niemcy jako konserwatywny zwolennik WPBiO  (197)

Ewolucja stosunku Polski do WPBiO przy konsekwentnym poparciu dla rozwoju współpracy NATO i UE (212)

Rozdział 4. Obszary współpracy i rywalizacji w stosunkach NATO–UE (225)

Charakter, rezultaty i znaczenie dialogu politycznego na spotkaniach ministerialnych, ambasadorskich i wojskowych (225)

Zróżnicowane rodzaje współpracy operacyjnej  (236)

Budowa zdolności obronnych obu organizacji – mało koordynacji, więcej powielania wysiłków  (250)

Pozostałe obszary stosunków NATO–UE: zwalczanie terroryzmu, cyberbezpieczeństwo, zagrożenia hybrydowe i inne (265)

Rozdział 5. Główne problemy utrudniające lub ograniczające współpracę NATO i UE (279)

Zróżnicowanie ról strategicznych NATO i UE w stosunkach międzynarodowych i znaczenie bezpośredniej współpracy USA i UE (279)

Zasada NATO first a zasada autonomii decyzyjnej UE. Rola tzw. państw bezaliansowych (290)

Wpływ sporu turecko-cypryjskiego na współpracę NATO i UE (302)

Znaczenie różnic instytucjonalnych i kulturowych we współpracy NATO i UE oraz wpływ wysokich funkcjonariuszy międzynarodowych obu organizacji na te różnice (310)

Stan stosunków NATO–UE w trzeciej dekadzie XXI w. (322)

Możliwości poprawy współpracy NATO i UE (330)

Zakończenie (339)

Epilog. Reakcja NATO i UE na rosyjską agresję na Ukrainę w 2022 r. Pierwszy rok pełnowymiarowej wojny (347)

Bibliografia (363)

Indeks (405)